Montaż instalacji na dachach zakładów bez wstrzymania ich ruchu – rozmowa z Pauliną Szymochą, główną specjalistką ds. BHP w Selenie ESG
Montaż przemysłowej instalacji fotowoltaicznej jest coraz częściej stosowanym rozwiązaniem w firmach, które chcą osiągnąć autonomię energetyczną, uniezależnić się od rosnących cen prądu oraz racjonalnie podchodzą do kwestii zmian klimatycznych. Należy jednak pamiętać o tym, że każda organizacja, która decyduje się na inwestycję w energię słoneczną, powinna zadbać także o zapewnienie pracownikom komfortowych i bezpiecznych warunków podczas prac instalacyjnych. O tym, co może grozić pracownikom obiektu, na dachu którego montowane są moduły PV oraz jakie działania powinny zostać podjęte, by nie narażać ich na niebezpieczeństwo, rozmawiamy z Pauliną Szymochą, główną specjalistką ds. BHP w Selenie ESG.
O czym należy pamiętać przed przystąpieniem do prac na dachu związanych z montażem modułow fotowoltaicznych?
Paulina Szymocha: Musimy przede wszystkim pamiętać o tym, że prace wykonywane na dachach są szczególnie niebezpieczne. Jak się okazuje, najwięcej wypadków w budownictwie związanych jest właśnie z upadkiem z wysokości, a te niestety często kończą się utratą życia pracownika. Dlatego tak ważne jest zapewnienie wykonawcom pracującym na dachu odpowiednich warunków, w tym środków zabezpieczających. Jest to nie tyle nasza dobra wola jako firmy specjalizującej się w projektowaniu i montażu instalacji fotowoltaicznych, ile obowiązek wynikający z przepisów prawa. W tym miejscu warto dodać, że często instalacje na dachach płaskich przemysłowych, czyli o kącie nachylenia do 12°, montowane są bez wstrzymywania ruchu w zakładach pracy, dlatego równie ważne jest zadbanie o bezpieczeństwo pracowników zakładu, fabryki czy centrum logistycznego.
Zgodnie z artykułem 208 Kodeksu Pracy, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, należy wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór BHP nad wszystkimi pracownikami zatrudnionymi w tym samym miejscu.
Kto pełni funkcję takiego koordynatora? W jaki sposób jest on wybierany?
Paulina Szymocha: Realizując inwestycje fotowoltaiczne, zawsze powołujemy dwóch koordynatorów – jeden reprezentuje firmę Selena ESG, a drugi inwestora. Koordynatorem wewnętrznym zazwyczaj jest osoba, która doskonale zna dany obiekt i realia pracy w nim obowiązujące, np. specjalista z działu BHP czy kierownik utrzymania ruchu. Z kolei naszym przedstawicielem zostaje ktoś z działu BHP, dyrektor techniczny lub manager ds. realizacji. Koordynatorzy są ze sobą w ciągłym kontakcie i wspólnie działają, by cała realizacja odbywała się zgodnie z przepisami prawa, czyli bezpiecznie. Warto dodać, że wyznaczony przedstawiciel zakładu codziennie przed rozpoczęciem prac wydaje nam pisemną zgodę na ich realizację Dopiero po jej uzyskaniu, koordynator Seleny ESG, który jest cały czas na miejscu budowy, wydaje zgodę na rozpoczęcie robót.
Czy ustalenia w tej materii pomiędzy firmą Selena ESG a inwestorem są w jakiś sposób sformalizowane?
Paulina Szymocha: Tak, oczywiście. Przed rozpoczęciem prac zawsze przeprowadzamy wizję lokalną. Specjalista ds. BHP i kierownictwo Seleny ESG spotykają się z przedstawicielami obiektu. Jest to czas, gdy identyfikowane są zarówno zagrożenia występujące w zakładzie pracy, wpływające na bezpieczeństwo naszych pracowników, jak też potencjalne zagrożenia, które my – jako wykonawcy – możemy wygenerować, a które mają realny wpływ na pracowników zakładu. Właśnie wtedy ustalane są również zasady współpracy oraz ma miejsce informowanie o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występujących podczas prac. Takie ustalenia pomiędzy firmą Selena ESG, a inwestorem są spisywane w formie protokołu ustalającego warunki współpracy.
Co się znajduje się w takim protokole?
Paulina Szymocha: W protokole znajdują się warunki określające współpracę w zakresie robót budowlanych, rozbiórkowych i montażowych. Doprecyzowaniu podlega m.in. kolejność działań z uwzględnieniem przygotowania terenu – wygrodzenia i jego oznakowania, wyznaczenie punktów pierwszej pomocy, dróg ewakuacyjnych i miejsca zbiórki – a także ustalenie zakresu prac rozbiórkowych i prac ziemnych, informacja o wykorzystaniu sprzętu ciężkiego, obecności lub wykorzystaniu materiałów niebezpiecznych i substancji chemicznych, kwestie logistyczne, informacje dotyczące prac na wysokości i transportu pionowego, pracy przy urządzeniach, liniach i sieciach elektroenergetycznych oraz gazociągach, prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, odpadach i sposobach ich utylizacji oraz o pracach w przestrzeniach zamkniętych (urządzeniach technicznych). Jeśli jesteśmy przy temacie ustaleń, to bardzo ważna jest dla nas także kwestia związana z wykorzystaniem substancji niebezpiecznych, np. gazów, ponieważ musimy nie tylko zadbać o zabezpieczenie butli, aby w trakcie robót nie stoczyły się z dachu, ale także uzyskać informację, czy na dachu nie ma emitorów, które wyciągają z hali produkcyjnej łatwopalne lub wybuchowe opary. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych, czyli takich, gdzie używamy otwartego ognia (np. przy zgrzewaniu płytek) lub przy cieciu, podczas których dochodzi do wytworzenia iskier. W przypadku cięcia elementów stalowych, czyli pracy, podczas której mogą pojawić się iskry, pracownicy mogą ją wykonywać na gruncie. W przypadku zgrzewania elementów nie ma takiej możliwości, dlatego takie strefy muszą być nie tylko oznakowane i omówione przed rozpoczęciem realizacji, ale również uwzględnione już na etapie projektowania instalacji. Dlatego informacja o obecności emitorów oraz tego, w jakiej odległości od nich można bezpiecznie wykonywać prace jest kluczowa, by uniknąć wybuchu, pożaru czy zatrucia.
Czy pracownicy są zapoznawani z protokołem?
Paulina Szymocha: Tak, obligatoryjnie. Obaj koordynatorzy są zobowiązani do przeszkolenia wszystkich pracowników uczestniczących w realizacji w zakresie informacji znajdujących się w protokole. Przedstawiciel zakładu musi poinformować swoich pracowników o rozpoczęciu montażu, a także związanych z tym zagrożeniach i wprowadzonych na czas realizacji zasadach bezpieczeństwa. W dniu wejścia na budowę dla naszych wykonawców przeprowadzane jest szkolenie dotyczące BHP na terenie zakładu. Ponadto pracownicy zapoznawani są z Instrukcją Bezpiecznego Wykonania Robót oraz charakterystyką obiektu uwzględniającą specyficzne ryzyka, jak np. występowanie stref wybuchowych. Takie działania mają na celu zarówno odpowiednie poinformowanie wszystkich osób o tym, co w najbliższym czasie będzie działo się na terenie organizacji, ale także zapewnienie im najwyższego stopnia bezpieczeństwa.
Na jakie niebezpieczeństwo są narażeni wykonawcy na dachu, ale także pracownicy zakładu?
Paulina Szymocha: Osoby pracujące na dachu są oczywiście narażone na upadek z wysokości. Dlatego w strefach niebezpiecznych – przy krawędzi dachu i w pobliżu świetlików montowane są balustrady ochronne. Nie zawsze jest to jednak możliwe.
W takiej sytuacji w strefach niebezpiecznych stosowane są środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem, takie jak szelki, linki z amortyzacją itp. Dodatkowo wykonawcy posiadają buty robocze z podeszwą redukującą możliwość poślizgnięcia i stabilizujące kostkę, a także ubrania robocze oraz hełm ochronny przeznaczony do prac na wysokości.
Osoby przebywające w pobliżu budynku, przy strefie prac, narażone są na uderzenie przez poruszający się sprzęt budowlany, spadające materiały podczas transportu na dach czy też przedmioty spadające z dachu, np. śruby, klemy, mostki trapezowe itp. Dlatego strefy, w których zidentyfikowano ryzyko upadku przedmiotów lub strefy pracy sprzętu budowlanego powinny zostać wygrodzone i oznakowane tabliczkami informacyjnymi. Dodatkowo w tych strefach, nad wejściami do budynku, należy zamontować daszki ochronne lub takie wejścia wyłączyć z użytkowania, oczywiście pod warunkiem utrzymania przepisów dotyczących ewakuacji osób pracujących w budynku. Pracownicy poruszający się po placach manewrowych, w strefie ruchu wózków widłowych, aut dostawczych oraz maszyn budowlanych muszą mieć na sobie odzież z elementami odblaskowymi, a w przypadku obsługi maszyn budowlanych specjalne uprawnienia. Jeśli chodzi o pracę przy instalacjach elektrycznych, dopuszczane są do nich tylko osoby posiadające pisemne pozwolenie, a także mające uprawnienia SEP E (eksploatacji), a pracując przy urządzeniach „pod napięciem” obowiązkowy jest nadzór przez osoby z uprawnieniami SEP D (dozoru). W zakresie bezpieczeństwa PPOŻ, podobnie jak przy wszystkich innych pracach szczególnie niebezpiecznych, prace można wykonywać tylko na pisemne pozwolenie przedstawiciela zakładu, w wyznaczonych miejscach. W strefie prac obowiązkowo musi znaleźć się punkt PPOŻ, czyli gaśnica i koc gaśniczy. Ważną kwestią jest także oświetlenie strefy pracy. Po zmroku należy zastosować oświetlenie sztuczne zapewniające wykonawcom dobrą widoczność strefy pracy i ciągów komunikacyjnych.
.